بهره وری ترویج زنبورداری در حوضۀ آبی خزر: یک تحلیل علّی

بهره وری ترویج به عنوان فرآیندی برنامه ریزی شده مرکب از کارایی، اثربخشی، خردگرایی و توجه به سطح کیفیت های استاندارد شدة یک نظام تلقی می گردد که هدف آن حصول به حداکثر منافع و عملکرد با توجه به منابع و امکانات موجود است. لذا آگاهی برنامه ریزان و مجریان نظام ترویج کشاورزی از عوامل مؤثر بر بهبود و افزایش بهره وری ترویج موضوعی مهم و ضروری است. این پژوهش از نوع علّی ـ رابطه ای و هدف آن بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری فعالیت های ترویج زنبورداری حوزة آبی خزر، با استفاده از تکنیک تحلیل مسیر بود. جمعیت این مطالعه تمام زنبورداران حوزه آبی خزر (5273 نفر) بودند که تعداد 315 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بود که روایی آن توسط گروهی از متخصصان و ضریب پایایی آن نیز با استفاده از یک مطالعه راهنما و آزمون آلفای کرونباخ، بین 68/0 تا 81/0 برای مقیاس های مختلف به دست آمد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که متغیر سن زنبوردار، تأثیر منفی و متغیرهای استفاده از وسایل کمک آموزشی، ارتباط با کانال های شخصی، وسعت زنبورستان و پذیرش نوآوری، تأثیر مثبت بر بهره وری ترویج زنبورداری دارد. همچنین دو متغیر سن زنبوردار و وسعت زنبورستان، علاوه بر تأثیر مستقیم، به طور غیرمستقیم و از طریق متغیرهای استفاده از وسایل کمک آموزشی، کانال های ارتباط شخصی و پذیرش نوآوری بر بهره وری ترویج زنبورداری تأثیر داشتند. در این تحلیل، سن زنبوردار کمترین تأثیر مستقیم و متغیر پذیرش نوآوری بیشترین تأثیر مستقیم را بر بهره وری ترویج زنبورداری داشتند. همچنین، سن زنبوردار بیشترین تأثیر غیرمستقیم را دارا بود. در پایان پیشنهادهایی در راستای دستاوردهای تحقیق ارائه شده است.